Adventsbezoek aan Warschau

“Ontmoeting” vormde het hart van bezoek aan zustergemeente

Op uitnodiging van de Lutherse Gemeente aldaar bracht een delegatie van Amsterdamse Lutheranen tijdens het eerste weekend van Advent een bezoek aan Warschau. Sinds 28 jaar bestaat er een diaconaal gemeentecontact Amsterdam – Warschau en gedurende die tijd werden regelmatig bezoeken over en weer gebracht, traditiegetrouw rondom eerste Advent. 

Directe aanleiding voor de uitnodiging nu was het vliegtuigongeluk nabij Smolensk in april jl., waarbij alle inzittenden om het leven kwamen: Poolse kerkelijke, maatschappelijke en regeringsvertegenwoordigers op weg naar de herdenking van het bloedbad van Katyn (2e wereldoorlog).  De Lutherse Gemeente Warschau verloor bij dit ongeluk o.a. een van hun predikanten, pfr Adam Pilch. Hij wordt tot op de dag van vandaag zeer gemist.

Voor het eerst maakten, behalve de diaconale vertegenwoordigers, ook een predikant en een lid van het dagelijks bestuur van de Kerkenraad deel uit van de delegatie.

Bij aankomst op de luchthaven Chopin werden wij, Ds Marieke Brouwer, Hanne Wilzing (Diaconie), Jeannie de Mooij (bestuurslid Lutherhof) , Gert-Jan de Mooij (penningmeester  Diaconie),  Betty Bos  (Kerkenraad) en Bianca Gallant (lid van de diaconale Werkgroep Binnenland) hartelijk verwelkomd door Christina Rynkiewicz (mede-organisator van vele eerdere contacten), pfr. Waldemar Wunsz  en Ryszard Folc. Deze verwelkoming vormde het begin van een vol programma, met interessante, intense en emotionele  ervaringen.

Onze Diaconie ondersteunt de Diaconie van Warschau jaarlijks met een financiële bijdrage en de leden van hun diaconale commissie hechten er aan de besteding van deze financiën met onze diakenen te bespreken. De overige delegatieleden wandelden ondertussen door Warschau's 'oude stad' met Jagoda Grudzien die ons uitgebreid informeerde over de geschiedenis, met name het Duitse bombardement in 1944, na de opstand van de burgers van Warschau, waarbij (na de eerdere vernietiging van het Joodse ghetto in 1943), bijna compleet (80%) Warschau in de as werd gelegd. Indrukwekkend je te realiseren dat de stad, inclusief het oude gedeelte, na de oorlog weer geheel is opgebouwd zoals het was.

Hierop volgde de ontmoeting met Wanda Falk, zakelijk leider van de landelijke diaconie. Zij schetste het werk van de diaconie  in en om Warschau en door heel Polen heen, aan de hand van een indrukwekkende lijst van activiteiten. Van opvangprogramma's voor zg. Euro-wezen: achtergebleven kinderen, wier ouders naar het westen trekken om daar te werken: een schrijnend verhaal; tot het verstrekken van medicijnen en ouderenzorg.

's Avonds werd gezamenlijk gedineerd met vertegenwoordigers van de kerkenraden van de Trinitatiskerk en de Hemelvaartskerk, met veel uiteenlopende gesprekken. De Lutherse Gemeente van Warschau denkt goed na over communicatie. Zo zitten ze bijvoorbeeld op Facebook. En op Hervormingsdag liepen de gemeenteleden met een button waarop de tekst: 'We zijn er'. Men nodigde buren en kennissen uit  de kerkdienst mee te maken: de kerk puilde uit!

Zaterdagmorgen bezochten we het graf van pfr Adam Pilch, met pfr Marcin Kotas en gemeenteleden van de Hemelvaartskerk: we baden en zongen samen en legden  bloemen neer en brandden lichtjes en werden zo deelgenoot in hun verdriet om zijn dood. Ook Bob Hulst en Hanny Paauw, Warschaugangers van het eerste uur, waren uit Amsterdam overgekomen en sloten zich bij  deze herdenking aan. 

Tijdens de hierop volgende  stadstour bezochten we het monument op de plaats van het toenmalige joodse ghetto waarvandaan de Joden per trein werden weggevoerd naar de concentratiekampen. Niets wat herinnert aan deze tijd is meer terug te vinden: een vervreemdende ervaring op zo'n beladen plek. In Praga, een ander stadsdeel van Warschau kregen we goed de tegenstelling te zien tussen arm en rijk: nieuw gebouwde woonblokken tussen oude verwaarloosde woonblokken met binnenplaats met toch steeds weer een altaar met Maria of Christusbeeld, met verse bloemen en brandende kaarsen.

's Middags maakten we de feestelijke opening mee van de oecumenische Kerstactie voor kinderen in de Trinitatiskerk. De opbrengst van deze actie is bestemd voor kinderen die hebben geleden onder de overstromingen van afgelopen zomer. Het optreden van de verschillende koren was indrukwekkend; in het bijzonder dat van acht  jonge blinde meisjes. Hanne Wilzing benadrukte in zijn toespraak het oecumenische van deze actie,  bestaande uit samenwerking tussen de Rooms-Katholieke kerk, de orthodoxe kerk, de Gereformeerde kerk en de Lutherse kerk. (Ook een deel van de opbrengst van de collecte van 2e Adventszondag in Luthers Amsterdam is voor deze Poolse Kerstactie bestemd).

En toen werd het zondag, 1e advent.............  Eén van de hoogtepunten van ons bezoek:  de avondmaalsdienst in de Trinitatiskerk met de voorgangers Pjotr Gas en Marieke Brouwer.  Marieke  tekent hierbij aan:  “Hoewel ik veel goede herinneringen bewaar aan dit bezoek, zal mij deze dienst het meest bij blijven. De lezingen werden afwisselend zowel in het Pools als het Nederlands gelezen en de preek die ik hield was in het Nederlands.  Een vertaling hiervan was opgenomen in het liturgieboekje zodat de gemeente kon meelezen. Daar stond ik dan, op de kleine witte kansel, in een kerk die van de buitenkant sprekend op de Ronde Lutherse kerk lijkt, tegenover een Poolse gemeente. Ook de drie voorbeden werden in het Nederlands gesproken door de andere drie vrouwelijke delegatieleden.  We vierden het Avondmaal, de inzettingswoorden werden zowel in het Pools als het Nederlands  uitgesproken; de gemeente kwam naar voren en knielde neer voor het liturgisch centrum om brood en wijn te ontvangen. Ik meen dat het voor het eerst was dat ik mensen de hostie op de tong legde (wat overigens nog een kunst apart is). Nadat de gemeente brood en wijn ontvangen had, knielde mijn collega Pjotr om deze eveneens te ontvangen. Ook ik knielde neer, een ontroerende houding van dienstbaarheid en nederigheid, heilzaam voor predikanten die altijd de dienst uitmaken. Het was al met al een prachtige dienst, waarin door gemeente, predikant en koor erg mooi gezongen werd, een ontroerende dienst waarin we samen de eerste Advent vierden in verwachting van de komst van de Heer, en brood en wijn deelden dwars door taalbarrières heen”.

De middag werd afgesloten met  een bezoek aan zorgcomplex Tabitha,  waarmee in het verleden al contacten waren en waarvan de lift is 'gesponsord' door onze Amsterdamse Gemeente.

Het waren dagen waarbij 'ontmoeting' het hart vormde van ons bezoek. Oude banden werden aangehaald; nieuwe contacten werden gelegd; in tussentijdse spontane gesprekken en ontmoetingen werden persoonlijke ervaringen gedeeld; werden levensverhalen in het perspectief  van de geschiedenis verteld.  We spraken over de wederzijdse wens  tot  verdieping en verbreding van het contact en over mogelijke uitwisseling van jongerencontacten en we  werden ingelicht over  hetgeen hun kerkenraad bezig hield.

Vol van al deze ontmoetingen en indrukken dachten wij op maandag weer naar huis te vliegen, maar extreme sneeuwval met harde wind hielden 's middags alle vliegtuigen aan de grond. En weer werden wij hartelijk opgevangen door onze gastvrouwen/heren: we overnachtten in het gastenverblijf  van de Lutherse bisschop en werden de volgende morgen  vergast op een ontbijt en weer teruggebracht  naar het vliegveld waarna we 24 uur later dan gepland veilig landden  op Schiphol.

Namens de zes leden van de delegatie,
Bianca Galant en Betty Bos.